VROUWEN VERBINDEN

27-05-2016 - VROUWEN VERBINDEN

Chimpansee Mama was scheidsrechter en verzoener

Chimpansee Mama (1957-2016) Na een ontsnapping uit haar verblijf in Burgers’ Zoo dronk ze een flesje chocomel in de kantine.

NRC Next Lucas Brouwers 7 april 2016

Mind Your Defence-> belangrijke kwaliteit van vrouwen is verbinden. En als je dat op een goede manier inzet kunnen zelfs dominante mannetjes niet om je heen. Lees hier het verhaal van een weerbare alfa vrouw. <-

Mama was de grand old lady van de chimpanseekolonie in Burgers’ Zoo. Als hoogste vrouw in rang (alfavrouw) trad ze jarenlang op als scheidsrechter en verzoener van de groep. De laatste tijd sliep ze vaak en was ze slecht ter been, maar ze werd nog steeds gerespecteerd door haar soortgenoten.

Dinsdag 5 april overleed Mama. Mama’s chimpanseegroep is door generaties gedragsbiologen onderzocht. Vooral het onderzoek dat Frans de Waal (67) er deed, naar machtsverhoudingen onder chimps, werd wereldberoemd.

Ohoh!

Primatoloog en oud-hoogleraar Jan van Hooff (79) gaat Mama missen, laat hij in een verklaring weten. „Als ik bij het chimpanseeverblijf arriveerde, kwam Mama uit de verste uithoeken naar me toe rennen om me van de overkant van de gracht opgewonden te begroeten, op z’n chimpansees, met een luid hijgend ohoh! Het laatste jaar ging dat alsmaar moeizamer.”

Mama was ongeveer 59 jaar oud – dat is hoogbejaard, voor een chimpansee. Ze werd rond 1957 in West-Afrika geboren, gevangen en naar de dierentuin in Leipzig gebracht. In 1971 verhuisde ze met de vrouwtjes Gorilla en Franje naar het nieuwe chimpanseeverblijf in Burgers’ Zoo.

Als matriarch was Mama groot, breed en gespierd. In zijn boek Chimpanseepolitiek typeert primatoloog Frans de Waal Mama als „het oudste en ongetwijfeld gevaarlijkste vrouwtje van de groep”. Haar rol vergeleek hij met die van een oma in een Spaanse familie. Als de spanningen opliepen, was het Mama die de ruziezoekers met elkaar verzoende.

Boom

Andere chimpansees begrepen Mama’s rol als arbiter. In zijn nieuwste boek Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn? beschrijft De Waal dat een moeder van een kind dat met een ander kind vocht, Mama opzocht en wakker porde. Mam stapte naar voren en gromde. De jongen zwegen daarna meteen.

Zelfs dominante mannetjes konden niet om Mama heen. Toen alfaman Nikkie vlak na zijn machtsovername door de rest van de groep een boom was ingejaagd, was het Mama die de boom inklom, Nikkie aanraakte, kuste en naar beneden bracht.

Mama had haar eigen maniertjes. Ze schudde soms hevig nee met haar hoofd, waar andere chimpansees soms van schrokken. En ze vertoonde apenstreken: toen de chimpansees uitbraken, was het Mama die het restaurant binnenliep en daar een flesje chocomel leegdronk.

Kleindochter Morami heeft de centrale rol van haar oma inmiddels overgenomen. De groep is sinds het overlijden van Mama rustig en stil. „Mama’s dochter zit bij de beste vriendin van Mama”, zegt bioloog en parkmanager Wineke Schoo. „Iedereen rouwt op zijn eigen manier.”

Laatste Nieuws